Serwis pod patronatem magazynu
Wydawać by się mogło, że rejestracja pojazdu zabytkowego – zresztą jak każdego innego – jest jasno opisaną procedurą. Oczywiście, nic u nas nie jest takie proste. Wiele zależy np. od tego, gdzie mieszkamy. Przyjrzyjmy się szczegółom.
Nasz kraj nie jest federacją niepodległych województw, ani tym bardziej powiatów, ale wiele osób, które próbują zarejestrować swoje samochody na zabytek, zderza się z serią problemów specyficznych dla miejsca pobytu. Tytuły własności, tłumaczenia dokumentów, zaświadczenia, opinie rzeczoznawców – tego typu papiery mogą być potrzebne na różnych etapach procedury, problem w tym, że nie ma jednego ustalonego ich wzoru.
W efekcie praktycznie każdy wydział komunikacji w naszym kraju wypracował własną, „zakładową” normę, według której dokonuje akceptacji przedstawionych dokumentów. W jednym miejscu coś jest przyjmowane, w innym już nie.
Skąd to się wzięło? Zwykle z doświadczeń poszczególnych urzędów. Wiele spornych spraw trafiało do sądów, uzyskiwano wyroki, z których wynikało, które dokumenty są dopuszczalne, a które nie. A wyroki różnych sądów potrafią być sprzeczne – i mamy przepis na panujący bałagan.
W przypadku rejestracji auta zabytkowego dodajemy kolejne poziomy komplikacji. Zaczynając od jednej z wielu definicji.
W myśl prawa o ruchu drogowym pojazd zabytkowy to pojazd, który na podstawie odrębnych przepisów został wpisany do rejestru zabytków lub znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, a także pojazd wpisany do inwentarza muzealiów, zgodnie z odrębnymi przepisami.
Auta o takim statusie mogą być np. ponownie zarejestrowane, nie muszą przechodzić corocznych badań technicznych, prawdopodobnie będą mogły wjeżdżać do stref czystego transportu (choć to jeszcze nieustalone, więc obecny trend polegający na wyrabianiu żółtych tablic dla leciwych, popularnych aut jest cokolwiek przedwczesny), a ich wyróżnikiem są tablice rejestracyjne z żółtym tłem. To podnosi ich wartość rynkową.
Wystarczy więc uzyskać wpis do tych rejestrów zabytków czy muzealiów. W tym momencie zderzamy się jednak z Wojewódzkimi Konserwatorami Zabytków. To oni określają, co jest, a co nie jest zabytkiem.
Podstawowe wymogi to wiek auta minimum 30 lat, 15 lat od zakończenia jego produkcji i 75 proc. oryginalnych części. Ale w niektórych województwach wymagane jest minimum 35 czy 40 lat, czasami odmawia się rejestracji aut, które na danym terenie są już popularne jako zabytki.
Kwestie ubezpieczenia pojazdu reguluje inna ustawa z innymi definicjami. A jeśli chcielibyśmy wiekowe auto sprowadzić z zagranicy – przepisy celne wprowadzają kolejną definicję.
Tu w grę wchodzi Prawo o Ruchu Drogowym – takie pojazdy dzięki temu mogą być np. zwolnione z corocznych badań technicznych. Aby uzyskać pożądany status, muszą zostać wpisane do rejestru zabytków, wojewódzkiej ewidencji zabytków lub inwentarza muzealiów. Podstawowe wymagania wobec pojazdu zabytkowego to:
W szczególnych przypadkach taki status mogą uzyskać pojazdy niespełniające tych wymogów, np. wyprodukowane w niskim wolumenie, z unikalnymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi, dokumentujące znaczące etapy rozwoju motoryzacji, używane przez ważne osoby, związane z istotnymi faktami historycznymi, biorące udział w przełomowych zawodach sportowych czy wiernie odtworzone za pomocą historycznych metod.
Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych (...) podaje definicję pojazdu historycznego, który jest m.in. zwolniony z obowiązku ciągłości umów ubezpieczenia OC. Można wykupić tylko ubezpieczenie okresowe, na czas rzeczywistego użytkowania. Dotyczy to auta spełniającego chociaż jeden z poniższych wymogów:
Czyli w praktyce: auto z żółtymi tablicami lub w wieku co najmniej 40 lat.
Chcemy sprowadzić ciekawe auto z zagranicy? W grę wchodzą przepisy celne, definiujące pojazd kolekcjonerski (są takie samochody są zwolnione z konieczności opłaty akcyzy): Konieczna jest opinia rzeczoznawcy potwierdzająca poniższe:
Zarejestrowanie auta na „żółtych tablicach” wymaga przejścia określonej procedury. Składa się ona z kilku etapów – jest tu sporo papierkowej pracy. Całość zajmuje, jeśli przy okazji nie wyjdą dodatkowe komplikacje, co najmniej miesiąc.
Podstawowa sprawa: musimy posiadać prawo własności auta, które chcemy zarejestrować. W przypadku pojazdów o kilkudziesięcioletniej historii może być z tym pewien problem. Zwłaszcza gdy auto stało bez opieki przez kilka lat porzucone, lub nabyliśmy je razem np. z nieruchomością. Wtedy w grę wchodzą przepisy o zasiedzeniu.
Po ustaleniu wymogów formalnych dochodzimy do oceny konkretnego egzemplarza. W praktyce potrzebna jest opinia uprawnionego rzeczoznawcy. Szczególnie gdy planujemy zarejestrować samochód, który wcześniej został wycofany z użytku. Listę wszystkich uprawnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego rzeczoznawców można znaleźć tutaj. Pozostaje na niej wyszukać specjalistę z dziedziny pojazdów zabytkowych.
Rzeczoznawca dokona oceny stanu technicznego pojazdu oraz stopnia zachowania oryginalnych części. Informacje te okażą się potrzebne na kolejnym etapie.
Na podstawie opinii rzeczoznawcy należy przygotować kartę ewidencyjną zabytku techniki, czyli tzw. białą kartę (formularze możemy znaleźć w internecie). Zawiera ona szczegółowe informacje o pojeździe, włącznie z dokumentacją zdjęciową.
Zebrane dotychczas dokumenty przedstawia się konserwatorowi zabytków. I tu uwaga: nawet pozytywna opinia rzeczoznawcy czy spełnienie formalnych warunków nie gwarantują uzyskania zadowalającej nas decyzji: może on odmówić rejestracji, jeśli uzna, że wartość historyczna pojazdu nie jest odpowiednio wysoka. Często zależy to od konkretnego województwa, np. może tam już być za dużo podobnych pojazdów.
Samochód, nawet zabytkowy, musi być sprawny technicznie. Przy procedurze rejestracji konieczne będzie zatem badanie w okręgowej stacji kontroli pojazdów (podstawowe nie mają odpowiednich uprawnień). Zostanie tam dokonana weryfikacja rzeczywistej kondycji samochodu z danymi z białej karty.
Dobra wiadomość: jeśli nie wykorzystujemy auta do działalności gospodarczej, będzie to nasza ostatnia wizyta z nim na SKP. Jeśli jednak na naszym aucie będziemy zarabiać – np. wożąc młode pary do ślubu – przegląd należy wykonywać corocznie, na ogólnych zasadach.
Po pozytywnym zaliczeniu wszystkich poprzednich etapów pozostają nam już tylko formalności, które nie powinny sprawić problemów: należy udać się do lokalnego wydziału komunikacji i przejść procedurę w gruncie rzeczy typową dla każdej rejestracji samochodu. Na szczęście na otrzymanie zabytkowych tablic nie trzeba oczekiwać dłużej niż na wydanie standardowych. Z poniższym kompletem udajemy się do wydziału komunikacji:
Zupełnie legalnie można uzyskać status pojazdu zabytkowego wyprodukowanego w roku 1994, czyli np. VW Golfa III, BMW serii 3 E36, Audi 80 B4, pierwszego Forda Mondeo itp. Teoretycznie. W praktyce minimalny limit wieku w woj. mazowieckim konserwator zabytków ustalił na 35 lat (i 20 od zakończenia produkcji), w opolskim, lubuskim, pomorskim i dolnośląskim – na 40 lat, a w podlaskim – aż na 50 lat. Lub 35 lat, jeśli mamy do czynienia z wyjątkowym egzemplarzem.
