Biopaliwa: o co w tym chodzi?

Dziesięć lat temu Unia Europejska zadekretowała wprowadzenie na rynek benzyn z 10-proc. domieszką alkoholu. Upowszechnił się wówczas termin „biopaliwa”. Jest on jednak mylący. Benzyna E10 (jak się ją oznacza) nie ma nic wspólnego z rolnictwem zrównoważonym, w którym nie stosuje się sztucznych nawozów i pestycydów.

Bardziej poprawna technicznie nazwa brzmiałaby „paliwo rolnicze”: zawiera 10% etanolu, który pochodzi ze zwykłych upraw i jest wytwarzany ze zboża, kukurydzy lub trzciny cukrowej. Alkohol ten znajdziemy również w zwykłej benzynie, lecz tu jego udział wynosi 5% (E5). Pozostałą część stanowi benzyna rafinowana z ropy naftowej.

Co dało wprowadzenie biopaliw

Korzyści zależą od tego, jak się je liczy. Węgiel w rolniczym etanolu został wcześniej wychwycony przez rośliny z atmosfery, co dobrze wypada podczas wyliczania bilansu CO₂. Ponadto w porównaniu z benzyną spalany bioetanol emituje od 60 do 75% mniej gazów cieplarnianych.

Teraz dochodzimy do problemów. Ziemi uprawnej w Europie za dużo nie ma, produkcja biokomponentów zabiera przestrzeń dla produkcji żywności i jest dla niej konkurencją. To winduje ceny, ponadto niszczy się dziewicze obszary, np. lasów deszczowych, pod uprawy, których plony są importowane do Europy. Trudno to powiązać z ekologią.

Zalety i wady benzyny typu E10

Istnieje wiele argumentów przemawiających za stosowaniem E10 – ale równie dużo przeciwko niemu. Zastrzeżenia natury technicznej w przypadku samochodów młodszych niż 10-letnie zostały wyeliminowane.

• Niższa cena: na wielu rynkach, jeśli występuje, paliwo E10 jest tańsze od E5. Dla wielu klientów to decydujący czynnik.
• Niższa emisja CO_? podczas spalania: w porównaniu z E5 przewaga wynosi ok. 3,5%.
• Zmniejszona zależność od paliw kopalnych: tradycyjne paliwo jest w pewnym sensie „rozcieńczane”, co zmniejsza udział benzyny w końcowym produkcie.
• Zastosowanie surowców odnawialnych: zasoby energii z upraw roślin są teoretycznie nieograniczone.

• Konkurencja z produkcją żywności: przetworzone zboże, kukurydza czy trzcina cukrowa trafią albo do zbiornika paliwa, albo do sklepów spożywczych.
• Nie jest tolerowane przez niektóre starsze silniki: dopiero wszystkie samochody produkowane od 2012 r. są kompatybilne z paliwem E10.
• Fatalne w skutkach przekształcenia gruntów: przemiana cennych lasów deszczowych lub wrzosowisk w grunty orne szkodzi środowisku i klimatowi.
• Wyższe zużycie: niższa zawartość energii powoduje wyższe zużycie paliwa. Różnica wynosi niecałe 2%, ale zawsze.

Ciekawe liczby

• 2,5 kg: tyle zboża (lub podobna ilość kukurydzy) potrzebne jest do wyprodukowania 1 l etanolu.
• 71%: o tyle mniej zapylenia uwalnia się podczas spalania benzyny E10 w porównaniu z E5. Zapewnia też czystsze spalanie i wyższą liczbę oktanową
• 95%: taki procent wszystkich samochodów z rynku niemieckiego z silnikiem benzynowym jest kompatybilnych z paliwem Super E10. Dla pojazdów produkowanych od 2012 r. było to już obowiązkowe
• 32%: o tyle mniej energii uwalnia etanol w porównaniu ze standardową benzyną. Różnica między E5 a E10 wynosi 2%.
• 0,34 mln: tyle hektarów gruntów ornych (w Niemczech – skąd mamy dane) przeznaczono pod produkcję bioetanolu. To niespełna 3% wszystkich pól uprawnych. Aby pokryć całkowite zapotrzebowanie na E10, ten obszar musiałby być ponad dwa razy większy. To zabiera powierzchnię dla upraw żywności

Modele nieprzystosowane do paliw typu E10

Nie każdy samochód zniesie także zasilanie benzyną E10. Z uwagi na gorsze własności smarne takiego paliwa pojawia się ryzyko zatarcia elementów pracujących pod wysokim ciśnieniem paliwa.

W przypadku silników benzynowych dotyczy to zatem konstrukcji z bezpośrednim wtryskiem, jednak tylko tych sprzed kilkunastu lat (lecz ciągle popularnych), gdyż nowsze zostały już tak zaprojektowane, aby dodatek biokomponentu nie był dla nich szkodliwy.

Biokomponent może „atakować” elementy gumowe (np. uszczelki, membrany) oraz plastikowe (jak zbiornik paliwa, wnętrze pompy paliwowej czy złączki przewodów). W przypadku starszych pojazdów producenci mogli nie przeprowadzać badań wpływu na trwałość układu zasilania i dlatego zapobiegawczo odradza się stosowanie E10 we wszystkich samochodach gaźnikowych.

• Alfa Romeo
  Wszystkie modele do 2007 r., z wyłączeniem 159 1.8, 1.8 TBi, 3.2 JTS, Brera/Spider 1.8 TBi, 3.2 JTS, 8C 4.7
• Audi
  A2 1.6 FSI, A3 1.6 FSI, 2.0 FSI, A4 2.0 FSI
• Chevrolet/Daewoo
  Wszystkie modele spełniające normy emisji spalin do Euro 4 włącznie
• Chrysler/Dodge/Jeep
  Wszystkie modele do 1998 r.
• Citroen
  Wszystkie modele do 1999 r.
• Fiat
  Wszystkie modele do 1999 r. oraz wszystkie spełniające normy Euro 1 i Euro 2, a ponadto: Barchetta 1.8, Bravo/Brava 1.6, Doblo 1.6, Marea 2.0, Multipla 1.6, Palio 1.6, Punto 1.8, Stilo 1.6, 1.8, 2.4
• Ford
  Mondeo 1.8 SCi (2004-2006 r.)
• Hyundai
  Wszystkie modele do 1991 r.
• Jaguar
  Wszystkie modele do 1991 r.
• Lancia
  Wszystkie modele do 1999 r. oraz wszystkie spełniające normy Euro 1 i Euro 2, a ponadto: Lybra 1.6, 1.8, 2.0, Thesis 2.0 Turbo, 2.4, 3.0, 3.2
• Land Rover
  Wszystkie modele do 1995 r.
• Lexus
  Wszystkie modele do 1997 r., a ponadto IS 250 (VIII 2005 r.-IX 2007 r.), GS 300 (I 2005 r.-IX 2007 r.), LS 460 (VIII 2006 r.-IX 2007 r.)
• Mazda
  121, 323, 626, 929, Demio, Xedos, Premacy, MPV, Tribute, MX-3, MX-5 (I i II generacja), MX-6, RX-7
• Mercedes
  Wszystkie modele do 1985 r., a ponadto C200 CGI (2002–2005 r.), CLK C200 CGI (2002–2005 r.)
• Mini
  Wszystkie modele do 2000 r.
• Mitsubishi
  Wszystkie modele z silnikami GDI
• Nissan
  Wszystkie modele do 1999 r., a ponadto Note (do 2005 r.), Tiida (do 2006 r.), Qashqai (do 2006 r.), X-Trail (do 2000 r.), Murano do 2004 r.
• Opel
  Vectra 2.2, Signum 2.2, Zafira 2.2
• Peugeot
  Wszystkie modele do 1999 r.
• Porsche
  Wszystkie modele do 1996 r., a 911 do 1997 r.
• Renault
  Wszystkie modele do 1996 r., a ponadto wszystkie modele spełniające normę Euro 1, Megane 2.0 do 1999 r., Laguna 2.0 do 2003 r., Laguna 2.0 Turbo (2000-2002 r.), Espace 2.0 Turbo (2000-2002 r.), Vel Satis 2.0 Turbo (2000-2002 r.), Avantime 2.0 Turbo (2000-2002 r.)
• Seat
  Ibiza do 2001 r., Cordoba do 2002 r., Toledo do 1998 r., Alhambra do 2000 r.
• Skoda
  Wszystkie modele do 1998 r., a ponadto Felicia, Favorit, Forman, Pick-up
• Subaru
  Wszystkie modele do 1990 r.
• Suzuki
  Wszystkie modele do 1989 r.
• Toyota
  Wszystkie modele do 1997 r., a ponadto Avensis 2.0 (VII 2007-X 2008 r.), Avensis 2.4 (VII 2003 r.-X 2008 r.)
• Volkswagen
  Lupo 1.4 FSI (2001-2004 r.), Polo 1.4 FSI (2002-2006 r.), Golf IV/Bora 1.6 FSI (2002-2006 r.), Golf V 1.4 FSI (2004-2005 r.), Golf V 1.6 FSI (2004 r.), Golf V 2.0 FSI (2004 r.), Touran 1.6 FSI (2003-2004 r.), Touran 2.0 FSI (2004 r.)
• Volvo
  Wszystkie modele do 1975 r., a ponadto S40/V40 1.8i (1998-2004 r.)

Dotyczy także wszystkich aut z zasilaniem gaźnikowym; źródło: Auto Zeitung

Oznaczenia paliw na dystrybutorach i w samochodach

Od 2018 roku obowiązuje jednolity sposób oznaczania rodzajów paliw. Wśród benzyn są to E5, E10 oraz E85, a więc z określonym dodatkiem biokomponentu. E5 to zwykła benzyna z minimalnym dodatkiem bio, obowiązkowo stosowanym w krajach Unii, E10 to biopaliwo z 10-procentowym udziałem bioetanolu, natomiast E85 to biopaliwo z 85-procentowym udziałem biokomponentu.

Oleje napędowe podzielono na B7, B10 oraz XTL, gdzie B7 oznacza zwykły olej napędowy z wymaganą przepisami domieszką 7% metyloestru FAME, B10 oznacza biopaliwo z 10-procentową zawartością biokomponentu, natomiast XTL to biopaliwo syntetyczne. Paliwa gazowe oznaczane są typowymi nazwami.

Benzyna

• E5: zwykłe benzyny mają 5% bioetanolu. Do stosowania w każdym aucie benzynowym.
• E10: benzyna z dodatkiem 10% biopaliwa. Można ją stosować w większości samochodów wyprodukowanych po 2000 r. 
• E85: biopaliwo: 85% bioetanolu i 15% benzyny. Można stosować tylko w autach Flexi Fuel.

Olej napędowy

• B7: zwykły olej napędowy ma już do 7% tzw. bioestrów FAME. Do stosowania w każdym dieslu.
• B10: olej napędowy z 10% udziałem FAME. Stosowany tylko w autach, w których producent to dopuszcza i starych dieslach.
• XTL: biopaliwo syntetyczne to produkt, który pojawi się w przyszłości, tzw. biopaliwo drugiej generacji (np. z węgla lub odpadów).

Gaz

• LPG: gaz propan-butan, zwany też LPG lub autogazem. Do wszystkich samochodów z instalacją LPG.
• CNG: sprężony gaz ziemny (metan) do nielicznych aut z instalacją CNG. Stacje tego typu są zwykle przy miejskich gazowniach.
• LNG: ciekły gaz ziemny (metan pod bardzo wysokim ciśnieniem) jest raczej paliwem przyszłości. W Polsce niestosowany.
• H2: wodór służy do zasilania aut z ogniwami wodorowymi i spalających wodór. Na razie nie jest stosowany na dużą skalę.

UWAGA: Wszystkie powszechnie dostępne benzyny, zarówno 95- czy 98-, jak i 100-oktanowe (w tym produkty premium typu Verva, BP Ultimate i podobne), zaliczają się do benzyn E5. Analogicznie wszystkie powszechnie dostępne oleje napędowe – zwykłe, premium czy arktyczne – należą do kategorii B7. Na polskich stacjach są więc obecnie powszechnie dostępne produkty E5, B7 oraz LPG.