Jakie przepisy dotyczące oświetlenia i widoczności obowiązują pieszych, rowerzystów i użytkowników hulajnóg?

Osoby, które korzystają z jednośladów, np. wynajmowanych rowerów, niestety nie zawsze dbają o swoje bezpieczeństwo i nie zdają sobie sprawy z zagrożenia. Często jeżdżą w nocy bez świateł, po jezdni pomimo obecności ścieżek rowerowych, wymuszają pierwszeństwo i lekceważą podstawowe zasady ruchu drogowego. Tymczasem rowerzyści i użytkownicy hulajnóg, poruszający się w nocy, muszą być wyposażeni w oświetlenie. Niestety, tylko nieliczne rowery spełniają te wymogi, a nikt nie sprawdza pozostałych. Wydaje się wręcz, że istnieje przyzwolenie na łamanie przepisów.

Dużo wypadków rowerzystów

Kierowcy muszą być więc szczególnie czujni. Kolizja z rowerzystą może przydarzyć się każdemu. Nawet jeśli wypadek jest wynikiem błędu cyklisty, kierowca auta może napotkać na wiele problemów. Tylko w 2022 r. rowerzyści byli uczestnikami 3685 wypadków drogowych, w których zginęło 170 osób, a rany odniosło 3356 (3344 kierujących rowerami i 12 pasażerów). W porównaniu do 2021 r. liczba wypadków z udziałem rowerzystów zwiększyła się o 172 (+4,9%).

Większość tych zdarzeń miała miejsce w obszarze miejskim (3251). Poza nim doszło tylko do 434 wypadków, ale zginęło w nich aż 81 osób, więc w co piątym była ofiara śmiertelna. Najwięcej wypadków z udziałem kierujących rowerami miało miejsce w czerwcu (567, czyli 15,4% wszystkich przypadków), ale najwięcej rowerzystów zginęło w październiku – 23 (13,5%).

Problematyczne oświetlenie

Nie wiadomo dokładnie, jak wiele wypadków drogowych wynikało z braku oświetlenia w rowerach i hulajnogach. Według najnowszych statystyk w 2022 roku odnotowano 36 wypadków drogowych, w których bezpośrednią przyczyną było uszkodzenie techniczne pojazdu. W tych wypadkach zginęły cztery osoby, a rany odniosło 65 osób. 

Warto podkreślić, że usterki techniczne były również wykrywane podczas kontroli pojazdów na miejscu wypadku, w tym rowerów, nawet jeśli nie miały bezpośredniego wpływu na jego powstanie. Łącznie wykryto 408 usterek, z czego najwięcej dotyczyło niewłaściwego oświetlenia (62,0% wszystkich przypadków) oraz ogumienia (16,2% wszystkich usterek). Jednocześnie należy zaznaczyć, że w jednym wypadku mogło występować kilka różnych usterek.

Pieszy musi być widoczny

Problem widoczności dotyczy również pieszych, którzy mają obowiązek korzystać z elementów odblaskowych, jeśli po zmroku znajdują się na drodze poza obszarem zabudowanym. Tradycyjnie najwięcej wypadków z ich udziałem (a także najbardziej tragiczne) skutki przypada na miesiące jesienno-zimowe, szczególnie na okres od października do grudnia. Mimo że większość wypadków z udziałem pieszych zdarza się w ciągu dnia, to na nieoświetlonych drogach nocą odnotowuje się największą liczbę ofiar śmiertelnych.

Wymogi wobec pieszych

Każdy pieszy, który porusza się po zmierzchu po drodze poza obszarem zabudowanym, także prowadzący poboczem rower, skuter, motocykl czy wózek, musi być wyposażony w odblask, umieszczony w sposób widoczny dla kierujących. Za brak tego elementu grozi mandat w wysokości 100 zł. Elementami odblaskowymi mogą być różnego rodzaju przedmioty przytwierdzone do ubrania, opaski, kamizelki oraz smycze. 

Kluczowym jest ich właściwe umieszczenie: zaleca się montaż odblasków na wysokości kolan, dłoni, w okolicy środka klatki piersiowej oraz na plecach – wówczas mamy pewność, że są one odpowiednio widoczne dla innych uczestników ruchu drogowego. Przepisy przewidziały wyjątek, pieszy nie musi posiadać elementu odblaskowego, jeśli znajduje się na drodze przeznaczonej wyłącznie dla pieszych lub rowerów.

• Warto pamiętać, że po zmroku pieszy ubrany w ciemne ubranie jest zauważalny przez kierującego pojazdem z odległości około 40 metrów. Natomiast osoba piesza posiadająca elementy odblaskowe staje się widoczna nawet z odległości 150 metrów. Ten dodatkowy dystans pozwala kierowcy na odpowiednie zahamowanie i bezpieczne minięcie pieszego.

Pieszy jest zobowiązany do posiadania na sobie elementu odblaskowego, gdy znajduje się po zmroku na drodze poza obszarem zabudowanym.

Odblaskowa opaska to tylko jeden z szerokiej gamy akcesoriów, dzięki którym możemy zwiększyć swoje bezpieczeństwo, a także – uniknąć mandatu.

Wymogi dotyczące oświetlenia roweru

Rower oraz wózek rowerowy powinny być wyposażone:

• z przodu: w co najmniej w jedno światło pozycyjne barwy białej lub żółtej selektywnej,
• z tyłu: w co najmniej w jedno światło odblaskowe barwy czerwonej o kształcie innym niż trójkąt oraz co najmniej w jedno światło pozycyjne barwy czerwonej.

Światła pozycyjne oraz światła odblaskowe oświetlone światłem drogowym innego pojazdu powinny być widoczne w nocy przy dobrej przejrzystości powietrza z odległości co najmniej 150 m. W przypadku roweru i wózka rowerowego można zastosować światła migające. Zgodnie z przepisami powinny być umieszczone nie wyżej niż 1500 mm i nie niżej niż 250 mm od powierzchni jezdni. Dopuszczalne jest umieszczanie świateł odblaskowych (barwy żółtej samochodowej) na bocznych płaszczyznach kół (co najmniej po jednym, umieszczonym na przednim i tylnym kole), oraz na pedałach roweru. Dodatkowo z przodu roweru można zastosować białe światło odblaskowe. Dopuszcza się również odblaskowy pasek w kształcie nieprzerwanego pierścienia umieszczony na obu bokach opony lub na bocznych płaszczyznach kół.

• Uwaga! W przypadku rowerów, które nie są wyposażone w światła mijania lub dzienne, nie ma obowiązku korzystania ze świateł pozycyjnych w dzień, nawet podczas gorszej widoczności. Rowerzysta jest zobowiązany do używania świateł jedynie od zmierzchu do świtu oraz podczas jazdy przez tunel. 
• Pamiętaj! Zaleca się włączanie świateł pozycyjnych podczas mgły czy deszczu (nawet jeśli nie jest to wymagane przez prawo), aby zadbać o własne bezpieczeństwo na drodze.

Porządne lampki z przodu i z tyłu to podstawowe wymogi dotyczące wyposażenia roweru.

Za brak wymaganego prawem oświetlenia roweru grozi mandat 300 zł.

Wymogi dotyczące oświetlenia hulajnóg oraz UTO

Według przepisów hulajnoga elektryczna, ale również UTO (urządzenie transportu osobistego, czyli pojazd napędzany elektrycznie bez siedzenia i pedałów, służący do transportu jednej osoby z prędkością do 20 km/h) muszą być wyposażone w:

• przód: co najmniej jedno światło pozycyjne barwy białej lub żółtej selektywnej,
• tył: co najmniej jedno światło odblaskowe barwy czerwonej o kształcie innym niż trójkąt oraz co najmniej jedno światło pozycyjne barwy czerwonej,
• boki: co najmniej jedno światło odblaskowe barwy białej lub żółtej samochodowej, widoczne po obu stronach.

Światła hulajnogi elektrycznej powinny być widoczne w nocy przy dobrej przejrzystości powietrza z odległości co najmniej 150 m. Dopuszcza się migające światła pozycyjne. Światła czerwone nie mogą być widoczne z przodu, a światła białe lub żółte selektywne – z tyłu. Dopuszcza się zdemontowanie świateł pozycyjnych hulajnogi elektrycznej, jeżeli używa się jej tylko w ciągu dnia. W tunelu należy jednak używać świateł, bez względu na porę dnia.