Serwis pod patronatem magazynu
Najwyższa Izba Kontroli dokonała audytu systemu szkolenia i egzaminowania kandydatów na kierowców w Polsce. Raport kontrolerów NIK nie pozostawia wątpliwości – sytuacja wygląda dramatycznie na każdym etapie procesu. Błędy znaleziono nawet w pytaniach egzaminacyjnych.
Cały raport naczelnego organu kontroli państwowej w Polsce jest miażdżący. Można go cytować obszernymi fragmentami, co gorsza – podobne wnioski wypływają ze wcześniejszych kontroli.
Już na wstępie zaznacza się, że w zasadzie nie istnieje spójny system szkolenia i egzaminowania przyszłych kierowców. Obowiązujące regulacje prawne oraz działania organów administracji publicznej, w tym Ministra Infrastruktury, nie zapewniały przygotowania kandydatów na kierowców do bezpiecznego poruszania się po drogach.
NIK zdiagnozowała problemy na każdym etapie systemu szkolenia: w jakości samych kursów, pracy instruktorów, w działalności WORD-ów oraz pracy egzaminatorów. Efekty są łatwe do przewidzenia – Polska od lat zajmuje jedno z ostatnich miejsc w UE pod względem bezpieczeństwa na drogach, a w grupie wiekowej kierowców 18-24 lat jest największy procent sprawców wypadków.
W ocenie NIK konieczne są pilne zmiany w całym systemie szkolenia, tym bardziej w obliczu rosnących społecznych i ekonomicznych kosztów wypadków i kolizji drogowych, które sięgają rocznie ponad 39 mld zł.
Tylko w ciągu jednego sierpniowego weekendu (11-13 VIII 2023 r.) na drogach zginęło 30 osób. Jako przyczynę wypadków wskazuje się nadmierną prędkość, brawurę i jazdę po pijanemu. Ciągle mało się jednak mówi o tym, że kierowcy są po prostu źle wyszkoleni i na kursach nie nabyli umiejętności oraz nawyków prawidłowego zachowania się na drodze.
Największą wadą naszego systemu szkolenia kierowców jest to, że wymusza uczenie zdawania egzaminów zamiast wpajania odpowiednich nawyków i techniki jazdy przydatnych później w normalnym ruchu drogowym
Marek Obrębski, szkoła akurs.pl
Mamy jeden z najwyższych wskaźników zabitych na 100 wypadków drogowych – 9,8 (dane z 2021 r.). Oznacza to, że na polskich drogach ginie blisko 10-krotnie więcej osób niż w Niemczech i 9-krotnie więcej niż w Austrii. Przy czym są rejony w Polsce, gdzie wskaźnik ten jest znacznie wyższy (woj. podlaskie – 20,7, woj. lubelskie – 15,4 i woj. opolskie – 14,6).
W ocenie NIK szkolenie kandydatów na kierowców jest ukierunkowane na uzyskiwanie pozytywnych wyników egzaminów, a nie na nabycie odpowiedniego poziomu wiedzy, umiejętności i w szczególności zachowań, które gwarantowałyby bezpieczne i odpowiedzialne kierowanie pojazdami przez te osoby.
Obowiązujące programy szkoleń są literalnym przepisaniem programów egzaminacyjnych (lub odwrotnie) bez jakiegokolwiek odniesienia do zasad dydaktyki. Prowadzi to do sytuacji, w której od kursanta oczekuje się wyłącznie pamięciowego opanowywania treści teoretycznych, ale nie kształtuje właściwych postaw przyszłego kierowcy.
Celem egzaminu wewnętrznego przeprowadzanego w Ośrodku Szkolenia Kierowców teoretycznie jest zweryfikowanie poziomu wiedzy i umiejętności osiągniętych podczas kursu, ale w 2016 r. uchylono przepisy nakazujące pisemne potwierdzenie osiągnięcia tych celów. Tym samym prowadzący szkolenie nie ponosi odpowiedzialności za rzetelne przygotowanie kandydata do egzaminu państwowego.
Zniesiono obowiązek posiadania przez instruktorów minimum średniego wykształcenia, co więcej, zgodne z przepisami instruktorem może zostać osoba, która posiada prawo jazdy od zaledwie dwóch lat.
Przeprowadzone badanie 300 losowo wybranych pytań egzaminacyjnych wykazało, że co dwudzieste pytanie oraz propozycja odpowiedzi sformułowane były w sposób niejednoznaczny, a co dwunaste zawierało błędy.
Jednostki terenowe WORD tworzone są nawet w bardzo małych miastach, gdzie stopień ruchu samochodów jest nieporównywalnie mniejszy niż w aglomeracjach. Jasne jest, że tu egzamin zaliczyć jest łatwiej.
Kontrola NIK wykazała negatywny wpływ braku regulacji w zakresie wielokrotności podejść do egzaminów, szczególnie w tym samym dniu. Rekordziści podchodzili do egzaminu teoretycznego nawet... 8 razy w tym samym dniu.
Przeprowadzone analizy wskazują na dużą zależność funkcjonowania ośrodków egzaminowania od możliwości uzyskiwania dodatkowych przychodów z egzaminów poprawkowych. Tym bardziej że średnio źródłem 60% przychodów z egzaminów praktycznych są opłaty za poprawki.
Nałożone na egzaminatorów ograniczenia mające na celu eliminację możliwości występowania mechanizmów korupcjogennych w procesie egzaminowania nie były skutecznie egzekwowane przez dyrektorów ośrodków.
