Magazyn Auto
Serwis pod patronatem magazynu Motor
FSR Tarpan (1972-1994) – przód

Auta dostawcze z epoki PRL-u

FSR Tarpan (1972-1994) – historia samochodu dla rolnika

archiwum

Auta dostawcze z epoki PRL-u

FSR Tarpan (1972-1994) – historia samochodu dla rolnika

Tarpan został wymyślony i stworzony specjalnie dla rolników. I choć sama koncepcja auta wcale nie była najgorsza, to już jej realizacja – w typowym dla tamtych czasów stylu – skutecznie pogrzebała szansę na sukces tego całkiem obiecującego w założeniu pojazdu. 

Pewien wzrost dobrobytu, który miał miejsce za czasów Edwarda Gierka, sprawił, że pojawiła się potrzeba stworzenia samochodu dla rolników indywidualnych. Dotychczas produkowany model Syrena R20 miał małą przestrzeń ładunkową i katastrofalnie niską ładowność na poziomie 300 kg.

Pierwsze gotowe samochody w liczbie 25 sztuk (egzemplarze przedprodukcyjne) zmontowano w nowo powołanej Fabryce Samochodów Rolniczych w Poznaniu. Było to w roku 1972, a produkcja ruszyła oficjalnie rok później. 

FSR Tarpan tył i bok
Prezentowane auto to model F237. Powstawał jako kombi, pick-up oraz wersja mieszana (na fot.), z przesuwaną przegrodą.

Pomysłowy Tarpan

Nadwozie Tarpana to pick-up typu „półtorej kabiny”, ale jego najważniejszą cechą jest przesuwna ściana grodziowa między częścią pasażerską a bagażową. Tarpanem można więc przewozić 6 osób i ok. 300 kg bagażu lub 3 osoby i ładunek o masie 575 kg. Większość podzespołów Tarpana była wspólna z innymi polskimi samochodami: rama, silnik i koła od Żuka, detale od 125p i 126p (np. klamki).

Nadwozia wykonywano ręcznie aż do 1976 r., kiedy to zaczęto wreszcie stosować prasy tłoczące. Z czasem do Tarpana trafił też silnik 1.5 z Fiata 125p, który miał mniej momentu obrotowego niż 2,1-litrowy S-21, ale za to rozsądniej obchodził się z paliwem.

FSR Tarpan silnik
Dziś najmniej problematyczna wersja to 1.5, czyli silnik przejęty z Fiata 125p (na zdjęciu).  Zdecydowanie gorzej wypadają diesle – szczególnie wersja trzycylindrowa, która niszczy nadwozie za sprawą swojej dużej masy i silnych wibracji.

Kiedy kupowałem Tarpana w 1987 r., miał mniej więcej wartość Fiata 126p. To egzemplarz napędzany silnikiem 1.5. Przez lata woził naszą sześcioosobową rodzinę po całej Polsce i nigdy nie dotknęła go żadna poważna awaria!

Mieczysław, właściciel Tarpana

Twardy zawodnik

Trudne czasy kryzysów paliwowych (i późniejszej reglamentacji benzyny) skłoniły do opracowania Tarpana z silnikiem Diesla: najpierw z 4-cylindrową jednostką Andoria (1977 r., oznaczenie 237D), a w 1983 r. – wersji 239D, napędzanej 3-cylindrowym dieslem z ciągnika rolniczego Ursus. Silnik był tak ciężki, że konieczne było przekonstruowanie przedniej osi: zamiast sprężyn śrubowych zastosowano sztywną belkę wspartą na resorach. Komfort podróżowania tym pojazdem opisują wyłącznie słowa, których nie da się tu opublikować. Jego układ kierowniczy sprawia, że jazda na wprost to nieustająca walka z maszyną przy nieopisanym poziomie wibracji i hałasu.

FSR Tarpan S-21 / F233 239D
Silnik benz., 2120 cm3/R4   diesel., 2502 cm3/R3
Moc 70 KM  49 KM 
Maks. moment obr. 147 Nm 150 Nm
0-100 km/h > 60 s  brak danych
Prędkość maks. 100 km/h brak danych 
Zużycie paliwa 14 l/100 km 6,9 l/100 km 
Dł./szer./wys. 441/175/184 cm 441/175/184 cm
Rozstaw osi 270 cm 270 cm

Towar eksportowy? 

Jakość wykonania Tarpana sprawiała, że skala eksportu była znikoma. Pojazd wysyłano do Grecji i do Iranu. Interesowali się nim Szwedzi, ale gdy poznali go bliżej – z pomysłu zrezygnowali.

Już po kilku latach forsownej eksploatacji nieocynkowany Tarpan korodował na potęgę. Mało kto miał opory przed złomowaniem. Dlatego dziś tak trudno o Tarpana.

FSR Tarpan – historia modelu

  • 1972: pilotażowa seria 25 sztuk Tarpana z fabryki w Poznaniu, model nazywa się Tarpan 233 i ma silnik M20 lub S-21
  • 1973: nieznacznie zmodernizowany Tarpan 235
  • 1976: Tarpan F-233 z trzema rodzajami nadwozi: pick-up, kombi, wersja mieszana (standardowa), w ofercie silnik 1.5 od Fiata 125p
  • 1977: model 237 wyposażony w blokadę tylnego dyferencjału, wersja z dieslem Andoria
  • 1983: diesel od ciągnika, model o nazwie 239D
  • 1994: zakończenie produkcji
FSR Tarpan 237D
Tarpan 237D (silnik Diesla)
archiwum
FSR Tarpan pick up
Tarpan pick-up
archiwum

Czytaj także