Mandaty wzrosły, ale za mało? Może piratów pora zacząć gnębić grubymi dziesiątkami tysięcy złotych [OPINIA]

Drastyczna podwyżka mandatów z 2022 r. była konieczna. Głównie dlatego, że poprzednie stawki ustalono tak dawno temu, że w większości przestały one na kimkolwiek robić jakiekolwiek wrażenie. Co do tego wątpliwości raczej nie ma, a ci, którzy uważają, że stary taryfikator powinien zostać utrzymany, chyba żyli do tej pory pod szklanym kloszem. Albo lubią łamać przepisy. Albo jedno i drugie. W każdym razie w międzyczasie doszły nam też (trochę niedopracowane) przepisy dotyczące konfiskaty aut za jazdę po pijaku, no i ta słynna recydywa. Czyli zapis mówiący o tym, że jeśli ktoś ciężkie wykroczenie popełni w określonym okresie drugi raz, ten zapłaci dwukrotnie wyższą stawkę. Ostro? Wydaje się, że dla niektórych to wciąż mało.

W 2022 r. taryfikator zaostrzono. Wystarczająco?

Polskie przepisy z bardzo łagodnych zrobiły się już więc nieco mniej przyjazne dla różnorakich piratów i osób notorycznie łamiących przepisy. „Chodzi tylko o skok na naszą kasę, a nie o żadne bezpieczeństwo” – twierdzą co poniektórzy. „Ale przecież jest dużo lepiej” – odpowiada policja. „Wszak na przykład w wakacje 2024 r. na naszych drogach zginęło mniej osób niż rok wcześniej”. Ale to, czym policja już tak chętnie się chwalić nie chce, jest fakt, iż samych wypadków było więcej, a rannych zostało więcej osób. 

Chwilami wydaje się więc, że należałoby wprowadzić kary tak drakońskie, idące w tak grube tysiące złotych, żeby w końcu na naszych ulicach zrobiło się spokojniej. No bo skoro zaostrzony, ale najwyraźniej w niektórych przypadkach – za mało ostry taryfikator nie na wszystkich działa, to być może trzeba coś z tym zrobić. Nie da się prośbą, to trzeba groźbą?

Wróćmy więc na chwilę do naszego tekstu z 2022 r., w którym porównywaliśmy świeżutki wówczas taryfikator z tym, co za takie same wykroczenia groziło w innych krajach w Europie. Wnioski? Interesujące. Sprawdziliśmy bowiem, ile mandatów mógł wtedy zapłacić Polak za średnią pensję netto w porównaniu do kierowców z wybranych krajów Europy. Pod uwagę wzięliśmy sześć najczęstszych wykroczeń drogowych, ale do każdego z nich przypisaliśmy minimalną stawkę za dane wykroczenie obowiązującą w danym kraju (co jasne, tylko tam, gdzie były tzw. widełki).

No i, jak się okazało, najwięcej mandatów za średnią pensję mogli wówczas opłacić kierowcy z Niemiec, Szwajcarii i Austrii. I choć dla nas tamtejsze stawki wydają się wysokie, to jednak znacznie lepiej się w tych krajach zarabia. Natomiast najdroższe mandaty w stosunku do średniej krajowej pensji płacili kierowcy z Chorwacji, Estonii, Rumunii i Węgier.

Polskie mandaty w relacji do średniej pensji nadal nie są aż tak wysokie

A Polska? Jeśli weźmiemy pod uwagę relację mandatów do średniej pensji, to po wprowadzeniu nowego taryfikatora trafiliśmy idealnie w środek stawki. Za niektóre przewinienia, jak np. trzymanie telefonu w ręku, mandaty zrobiły się u nas relatywnie wysokie, za to niektóre inne poważne wykroczenia nadal są karane dość łagodnie. Uwaga: analiza nie uwzględniała ani czasowego zatrzymania prawa jazdy za przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h, ani tzw. recydywy – w tym wypadku stawki za wybrane wykroczenia robią się już dość solidne. I to nawet na tle niektórych dużo bogatszych państw zachodniej Europy.  

No i jeśli dodamy do tego słynny zapis o konfiskacie aut za jazdę po pijaku (inna sprawa, że działa to średnio i efekt odstraszający zaczął mocno spadać), to wypada zapytać, dlaczego nadal nie jest dobrze? No bo statystyki wypadków nadal mamy średnie, co i rusz do sieci trafia nagranie, na którym widać, na przykład, wyprzedzanie pasem awaryjnym na autostradzie.

I to już nawet nie chodzi o to, że ktoś musiał zdążyć z Torunia do Warszawy na jakąś tam próbę czy inne nagranie – problem polega na tym, że takie przypadki się mnożą. Tak samo jak np. wyprzedzanie na podwójnej ciągłej, szeryfowanie, zajeżdżanie drogi i hamowanie, siedzenie komuś na zderzaku, blokowanie skrzyżowania i przejazdu kolejowego, gdy nie ma możliwości kontynuowania jazdy – listę można (niestety) ciągnąć w nieskończoność. A na jej szczycie powinny znaleźć się inne polskie koronne dyscypliny, czyli jazda po pijaku i jazda mimo zatrzymanego prawa jazdy. Lub pomimo aktywnego zakazu sądowego. 

Wyższe mandaty jedyną metodą na poprawę bezpieczeństwa?

No dobrze, ale chyba musi być jakaś metoda, przecież są kraje, w których wskaźniki od lat utrzymują się na niskim lub bardzo niskim poziomie? Właśnie. Czy w związku z tym rozwiązaniem byłyby jeszcze wyższe mandaty w Polsce? Tak wysokie, abyśmy doszlusowali do najdroższych w tym względzie państw w Europie? Czy to wreszcie podziała odstraszająco i zrobi się bezpieczniej? Być może. W każdym razie powstaje pytanie, kto odważyłby się już teraz na wprowadzenie tak „niepopularnych” przepisów. 

A może należałoby popracować nad tym, by wzrosła egzekwowalność mandatów? Może kary powinny być proporcjonalne do zarobków kierowcy popełniającego dane wykroczenie? Żeby mniej bezkarni czuli się co poniektórzy bogacze w swoich Audi, BMW, Porsche i innych szybkich wozach? Na pewno możliwości jeszcze są, takie przepisy działają zresztą też już na przykład w Finlandii i Szwajcarii.

A może warto przyjrzeć się też… policji? Bo o ile stawki mandatów się zmieniają, o tyle trudno czasem oprzeć się wrażeniu, że metody działania drogówki czasami przypominają te z dawnych lat. No bo wciąż bywa tak, że patrol ustawia się w miejscu, gdzie łatwo wyrobić miesięczną normę mandatów, ale niekoniecznie w takim miejscu, gdzie seryjne karanie kierowców przyniesie jakiś wymierny wpływ na poprawę bezpieczeństwa.