Serwis pod patronatem magazynu
Po pewnym czasie eksploatacji silnik używanego samochodu zwykle nie rozwija już deklarowanej pierwotnie przez producenta mocy. Jakie elementy trzeba wymienić lub naprawić, aby odzyskać wyjściowe osiągi?
Najdalej kilka tygodni po zakupie używanego samochodu mija okres pierwszego zachwytu – kierowca może zacząć zauważać, że dynamika auta nie jest szczególnie porywająca, a zużycie paliwa istotnie odstaje od deklaracji producenta czy raportów publikowanych w sieci przez innych użytkowników konkretnego modelu.
Problemy mają często jedno źródło – są nimi usterki, które zaburzają proces tworzenia mieszanki paliwowo-powietrznej, co ogranicza moc i podnosi spalanie.
By poznać parametry jednostki napędowej, konieczna jest wizyta na hamowni – koła pojazdu są tam ustawiane na rolkach, które pozwalają analizować moc silnika i opory zespołu napędowego. Pozostałe kluczowe informacje, w tym o o ciśnieniu doładowania, kącie wyprzedzenia zapłonu czy temperaturze powietrza, pobiera komputer hamowni, który podłącza się do auta przez gniazdo OBD. Badanie samochodu z napędem na jedną oś kosztuje 100-150 zł, a właściciele pojazdów z układem 4x4 będą musieli zapłacić 150-200 zł.
Pomiar pozwoli nie tylko na poznanie mocy silnika. Doświadczony operator hamowni będzie w stanie podpowiedzieć, co jest powodem niedoboru sił napędowych. Usunięcie usterek może nie tylko przywrócić jednostce napędowej moc, ale również uchronić ją od dużo poważniejszych awarii.
Poniżej opisujemy podzespoły, których usterki lub wadliwa praca mogą się przyczyniać do ograniczania mocy silnika. Oceniamy także trudność ich naprawy (* bardzo mała, ** mała, *** średnia, **** wysoka, ***** bardzo wysoka).
BRUDNY FILTR POWIETRZA
O czystość powietrza trafiającego do cylindrów dba filtr znajdujący się w puszcze na początku układu dolotowego. Gdy auto często jeździ po zapylonych drogach, może on ulec zapchaniu już po kilku tysiącach kilometrów. W optymalnych warunkach wytrzymuje 20-30 tys. km. Nowy, markowy filtr powietrza do popularnych modeli można kupić za niecałe 50 zł, a wymiana ogranicza się do odpięcia zatrzasków puszki i włożenia nowego filtra. Aby ułatwić silnikowi zasysanie powietrza, można zamontować wykonany z gąbki lub bawełny sportowy zamiennik lub filtr stożkowy.
NAGAR W GŁOWICY I UKŁADZIE DOLOTOWYM
Stosowany w nowoczesnych silnikach bezpośredni wtrysk benzyny sprzyja odkładaniu się nagaru w układzie dolotowym – przedostające się z turbo i odmy opary oleju nie są zmywane przez paliwo, z czasem ulegają zwęgleniu, a narastająca warstwa osadów ogranicza drożność kanałów i może podpierać zawory. W efekcie silnik otrzymuje mniej powietrza i może tracić kompresję. Naprawa polega na chemicznym lub mechanicznym usuwaniu osadów. Czasem konieczny bywa demontaż głowicy. W efekcie koszt likwidacji nagaru może sięgnąć 2000 zł.
PĘKNIĘTE PRZEWODY DOLOTOWE
Do cylindrów trafia właściwa ilość powietrza, gdy układ dolotowy jest szczelny. Jeżeli przewody gumowe są pęknięte za przepływomierzem, jednostka będzie pobierała „lewe” powietrze. Z kolei usterka za turbosprężarką spowoduje utratę ciśnienia doładowania.
Stopień trudności wymiany przewodów dolotowych jest uzależniony od ich położenia. Znajdujące się z przodu i na wierzchu silnika można zastąpić nowymi w ciągu dosłownie kilku minut. Dostęp do ulokowanych z tyłu czy z boku jednostki napędowej, zwłaszcza w silnikach V6, V8 czy wyposażonych w turbosprężarkę, bywa mocno utrudniony – konieczny może być demontaż wybranych elementów osprzętu, odpięcie odmy czy przewodów podciśnieniowych.
USTERKI EGR
Montowany od kilkunastu lat układ EGR odpowiada za recyrkulację spalin – elektronicznie sterowany zawór wpuszcza część z nich do dolotu, co przyspiesza nagrzewanie się silnika i ogranicza emisję tlenków azotu. Do największego spadku mocy dochodzi, gdy EGR blokuje się w pozycji otwartej – do układu dolotowego przenikają duże ilości spalin, co obniża ilość tlenu w mieszance paliwowo-powietrznej. Zawór można spróbować oczyścić lub wymienić – trudność naprawy zależy od jego położenia. Nowy kosztuje 150-1000 zł.
ZAPCHANY FILTR PALIWA
Oryginalny filtr paliwa można kupić za niecałe 100 zł, a zamiennik za ok. 50 zł. Raz na kilkadziesiąt tysięcy kilometrów warto zdecydować się na taki wydatek, bo od drożności filtra zależy ilość paliwa trafiającego do silnika. Sprawny filtr gwarantuje, że do układu zasilania nie dostaną się zanieczyszczenia, które mogłyby uszkodzić pompę wtryskową czy wykonywane z mikroskopijną dokładnością wtryskiwacze. Wymiana jest prosta. W wielu modelach sprowadza się do odkręcenia obejm na wężach doprowadzających paliwo do filtra, który jest montowany pod maską lub pod autem.
ZANIECZYSZCZONY INTERCOOLER
Większość współczesnych samochodów ma intercooler – chłodnicę, w której sprężone przez turbo powietrze oddaje nadmiar temperatury. W efekcie rośnie jego gęstość, a do cylindrów trafia większa ilość powietrza, co z kolei umożliwia uzyskanie wyższej mocy. Intercoolery najczęściej znajdują się w pasie przednim lub są ukrywane w nadkolach. Z czasem pokrywają się błotem i innymi zanieczyszczeniami. Dochodzi też do uszkodzeń żeber chłodzących. Intercooler brudzi się też od środka – olejem z odmy i turbo. Do przywrócenia sprawności wystarczy jego wyjęcie i oczyszczenie.
Trudność naprawy: **
NIESPRAWNY PRZEPŁYWOMIERZ
Jednym z czynników wpływających na moc jest prawidłowość procesu spalania mieszanki. W wielu modelach sterownik silnika dopasowuje ilość podawanego paliwa do objętości pobieranego powietrza – dane dostarcza przepływomierz. To proste urządzenie z klapą wychylającą potencjometr (starsze systemy) lub mierzącym natężenie przepływu elementem grzewczym. Zanieczyszczenia ograniczają sprawność przepływomierza. Pełną efektywność może przywrócić czyszczenie. Czasem konieczna jest wymiana na element dobrej klasy, bo sygnał z tanich zamienników bywa mocno przekłamany.
USZKODZONE PRZEWODY ZAPŁONOWE
Wielu kierowców po macoszemu traktuje przewody zapłonowe. Tymczasem od ich stanu i jakości zależy siła iskier pojawiających się na świecach. Przewody niszczeją na kilka sposobów. Utlenianie i panujące pod maską temperatury powodują kruszenie się izolacji, co sprzyja przebiciom. Procesom starzenia podlegają też końce kabli i styki. Za dobrej klasy przewody do czterocylindrowego silnika trzeba zapłacić 120-250 zł. Cena rośnie nawet do 1000 zł wraz z ich liczbą i długością. Wymiana jest prosta i każdy będzie w stanie wykonać ją samodzielnie. Trzeba tylko zwrócić uwagę na sposób podłączenia kabli – gdy zrobi się to nieprawidłowo, silnik nie będzie pracował na wszystkich cylindrach.
STARE ŚWIECE
Proces zużywania się świec przebiega powoli. Wypalające się lub pokrywające osadem elektrody zmniejszają jednak siłę iskry. W efekcie topnieją moc i kultura pracy silnika. Wymiana świec w rzędowej jednostce jest łatwa i szybka. Problem pojawia się w boxerach i poprzecznie umieszczonych jednostkach widlastych, gdzie dostęp do świec bywa mocno utrudniony.
PROBLEMY Z TURBOSPRĘŻARKĄ
Niemal wszystkie diesle oraz wiele nowoczesnych silników benzynowych ma napędzaną spalinami turbosprężarkę. Proces spalania mieszanki nie zawsze przebiega jednak idealnie (np. z powodu źle działających wtryskiwaczy), co sprzyja odkładaniu się sadzy w układzie wydechowym – problem narasta, gdy silnik spala olej. Takie depozyty są szczególnie niebezpieczne dla turbosprężarek o zmiennej geometrii (VGT, na fot.) – sadza ogranicza bowiem zakres ruchu kierownicy spalin lub ją całkowicie blokuje. W efekcie turbo zaczyna przeładowywać lub nie generuje pełnego ciśnienia doładowania. Ostatnią deską ratunku przed oddaniem turbosprężarki do regeneracji może być pokonanie kilkudziesięciu kilometrów autostradą z wykorzystaniem całego zakresu obrotów i różnym obciążeniem silnika – powstająca wówczas temperatura może spowodować wypalenie sadzy.
Problemy z turbo mogą też wynikać z niewłaściwej pracy nastawnika turbiny (elektronicznego lub mechanicznego) albo uszkodzenia wirnika. Naprawy są zadaniem dla profesjonalistów.
AWARIA APARATU ZAPŁONOWEGO
Spotykany w starszych benzynowych silnikach aparat zapłonowy ma m.in. regulator kąta wyprzedzenia zapłonu, przerywacz i wirujący palec, który współpracuje ze stykami w kopułce (na fot.). Uszkodzenie każdego z tych elementów czy wypalenie styczników może powodować nierówną pracę silnika oraz obniżenie mocy. Położenie obudowy aparatu zapłonowego wpływa też na kąt statycznego wyprzedzenia zapłonu. Zwykle ustawia się go na wartość podawaną przez producenta, ale w niektórych modelach umiejętnie przyspieszając zapłon, można nieznacznie zwiększyć moc silnika.
USZKODZONA SONDA LAMBDA
Poprawność procesu spalania mieszanki kontroluje też sonda lambda, która informuje sterownik silnika o ilości tlenu w spalinach. Jej zabrudzenie, mechaniczne uszkodzenia czy zerwanie przewodów powodują przekłamania. W efekcie silnik pracuje w trybie awaryjnym i traci moc. Sonda lambda do popularnych modeli kosztuje 200-300 zł. Wkręca się ją do układu wydechowego po podniesieniu samochodu. Zapieczenie gwintu może utrudnić zadanie.
