Za co stracisz prawo jazdy? Nie tylko za prędkość i alkohol

W kodeksie ruchu drogowego znajduje się lista sytuacji, w których policjant ma niemal bezwzględny obowiązek zatrzymać dokument, np. jazda po alkoholu czy przekroczenie limitu prędkości o ponad 50 km/h w obszarze zabudowanym. O tym wie niemal każdy kierowca, ale są także sytuacje, kiedy funkcjonariusz może to zrobić, choć nie ma takiego obowiązku.

Uznaniowe prawo

Wynika to np. z kodeksu ruchu drogowego, według którego „policjant może zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem w razie uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów”. Takim wykroczeniem jest zwykle spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, np. przez zbyt szybką jazdę, wyprzedzanie na linii ciągłej, przejazd na czerwonym świetle czy spowodowanie kolizji.

W praktyce oznacza to, że policjanci mogą zatrzymać prawo jazdy właściwie za dowolne wykroczenie, bo zawsze mogą mieć „uzasadnione podejrzenie”. W każdym takim przypadku sprawa trafia do sądu i to sąd decyduje, czy rzeczywiście np. przejazd na czerwonym świetle kwalifikuje się do zatrzymania prawa jazdy, czyli czy policjant miał rację, zabierając dokument.

Warto pamiętać, że potoczna utrata prawa jazdy może być wynikiem różnych procedur. Czym innym są: zatrzymanie prawa jazdy, cofnięcie uprawnień do prowadzenia pojazdów i zakaz prowadzenia pojazdów. Pierwsza z sytuacji może spotkać każdego kierowcę, druga np. mającego prawo jazdy nie dłużej niż rok lub takiego, który nie zdał egzaminu sprawdzającego, a trzecia osobę skazaną wyrokiem sądu.

Okres zatrzymania prawa jazdy

I tu dochodzimy do kolejnego ważnego elementu – jeśli w wyniku wyroku sądu prawo jazdy zostanie zatrzymane na ponad rok, kierowcę czekają kolejne problemy. Po zakończonym zakazie nie dostanie prawa jazdy. Najpierw będzie musiał zdać w egzamin na prawo jazdy (teoretyczny i praktyczny). Dopiero po tym będzie mógł wsiąść do samochodu. Za jazdę po cofnięciu uprawnień grozi do 2 lat odsiadki, podczas sądowego zakazu do 5 lat więzienia, a bez uprawnień do 30 tys. zł grzywny.

Sytuacje, które powodują utratę prawa jazdy

Przekroczenie limitu punktów

Kierowca z dłuższym stażem

• Po przekroczeniu limitu 24 punktów, w przypadku kierowców ze stażem dłuższym niż rok, policja przekazuje informację o tym do starosty. Ten przesyła kierowcy skierowanie na egzamin sprawdzający kwalifikacje (ze wskazaniem terminu, do kiedy trzeba go zdać). To taki sam egzamin (teoretyczny i praktyczny), jaki przechodzą kandydaci na kierowców.
• Po otrzymaniu od starosty skierowania na egzamin sprawdzający kwalifikacje kierowca musi udać się do WORD i zapisać na egzamin (teoria i praktyka). Jeśli zda egzamin, może dalej posługiwać się dokumentem. Należy jednak „odebrać” prawo jazdy w wydziale komunikacji, czyli złożyć odpowiedni wniosek.
• W przypadku negatywnego wyniku egzaminu zapada decyzja o cofnięciu uprawień (wydawana przez starostę). Kierowca otrzymuje zaświadczenie od starosty o możliwości ponownego zdawania egzaminu.
• Do egzaminu na prawo jazdy można przystępować dowolną liczbę razy, aż do skutku, jednak każdorazowo wymagane jest otrzymanie zaświadczenia o możliwości zdawania egzaminu. Uwaga! Jeśli nie zdamy egzaminu praktycznego, przy następnym podejściu będziemy musieli także zaliczyć część pisemną.
• Po zdaniu egzaminu odbieramy prawo jazdy. Uwaga! Od 17 września procedura dla osób, które przekroczą limit 24 punktów, zmienia się. Nie stracą one prawa jazdy, a trafią na specjalny kurs, który zlikwiduje wszystkie punkty, ale przez 5 lat kierowca nie będzie mógł ponownie zdobyć kompletu punktów. Jeśli tak się stanie, straci prawo jazdy, aby je odzyskać, będzie musiał ponownie zapisać się do autoszkoły i zdać egzamin.

Kierowca z krótszym stażem

• Świeżo upieczeni kierowcy (mający prawo jazdy maksimum rok) po uzbieraniu 21 lub więcej punktów automatycznie mają cofane uprawnienia do prowadzenia pojazdów. Decyzję tę wydaje starosta po otrzymaniu informacji od policji o stanie konta punktowego.
• W ciągu dwóch lat od zdobycia uprawnień prawo jazdy zostanie cofnięte, jeśli kierowca popełni przestępstwo drogowe, np. spowoduje wypadek lub dopuści się 3 poważnych wykroczeń. Aby ponownie uzyskać uprawnienia, trzeba zapisać się na kurs nauki jazdy, a następnie zdać egzamin teoretyczny i praktyczny. Jeśli zdamy, odbieramy prawo jazdy.

Przekroczenie prędkości

• Za przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h w obszarze zabudowanym policjant zabierze prawo jazdy na 3 miesiące. Osoby, które poruszają się autem, mimo że prawo jazdy zostało im zatrzymane, np. za zbyt szybką jazdę w obszarze zabudowanym, dostają kolejny trzymiesięczny zakaz prowadzenia auta, a jeśli znów wsiądą za kierownicę, bezpowrotnie tracą uprawnienia (cofnięcie uprawnień). Oprócz problemów z prawem kierowca naraża się również na kłopoty związane z ubezpieczycielem. Ten może wystąpić z regresem, jeśli szkoda jest likwidowana z OC, lub odmówić uruchomienia polisy AC. Uwaga! Identyczne zasady stosuje się również w przypadku kierowców przewożących zbyt wielu pasażerów.

Przestępstwo i wykroczenie drogowe

• Zakaz prowadzenia pojazdu orzekany jest przez sąd m.in. w sytuacji, gdy kierowca prowadził pod wpływem alkoholu bądź narkotyków (nie tylko samochód, ale każdy inny środek transportu z silnikiem), spowodował wypadek, uciekł z miejsca zdarzenia, nie zatrzymał się do kontroli drogowej (polecenie zatrzymania jest wydawane za pomocą radiowozu będącego w trakcie pościgu) lub dopuścił innego wykroczenia, które stworzyło zagrożenie dla bezpieczeństwa, np. jechał zbyt brawurowo, szybko czy też spowodował kolizję drogową.
• Zakaz prowadzenia pojazdów jest orzekany fakultatywnie zwykle za wykroczenia, za które grozi od 6 miesięcy do 3 lat odebrania uprawnień lub obligatoryjnie, a jeśli doszło do przestępstwa, traci się uprawnienia na czas od roku do 10 lat, a nawet dożywotnio (spowodowanie wypadku śmiertelnego po alkoholu).
• Jeśli zakaz został wyznaczony na krócej niż rok (liczony od daty uprawomocnienia się wyroku), po okresie kary wystarczy zgłosić się do wydziału komunikacji po odbiór dokumentu.
• W przypadku zakazu prowadzenia na dłużej niż rok kierowca musi zdać egzamin praktyczny i teoretyczny (tak samo jak kandydat na kierowcę).

Choroba kierowcy

• Przepisy przewidują także cofnięcie uprawnień w przypadku przeciwwskazań zdrowotnych, takich jak alkoholizm czy choroby psychiczne. Musi je potwierdzić lekarz i wydać stosowne orzeczenie. Na tej podstawie tracimy prawo jazdy. Odzyskać je można dopiero po decyzji lekarza, który uzna, że przeciwwskazania do prowadzenia pojazdów ustąpiły.

Decyzja starosty

• Starosta może także skierować nas na egzamin sprawdzający kwalifikacje, jeśli uzna, że nie potrafimy jeździć. To tylko teoretyczna sytuacja, np. gdy nasz sąsiad, widząc nasze wyczyny za kierownicą, zgłasza się do starosty i opisuje, że mamy problemy z prowadzeniem pojazdu.

Nieważny dokument

• Wygaśnięcie terminu ważności lub podejrzenie fałszowania dokumentu lub jego zniszczenia może być również powodem zatrzymania dokumentu. O ile pierwszy przypadek jest dość realny i występuje stosunkowo często, to kolejne przyczyny z powodu braku obowiązku wożenia ze sobą dokumentów już praktycznie nie występują.

Pamiętaj, po okresie kary odbierz dokument!

Po zatrzymaniu prawa jazdy (obecnie jest ono zatrzymywane wirtualnie) trzeba koniecznie złożyć wniosek o jego zwrot i zapłacić 0,5 zł. Jeśli tego nie zrobimy, prawo jazdy będzie figurowało jako zatrzymane, mimo że okres kary już się zakończył. To z kolei oznacza, że przed sądem będziemy odpowiadać za jazdę bez uprawnień, za którą grozi grzywna do 30 tys. zł i zakaz prowadzenia pojazdów nawet przez 3 lata.

Analogicznie jest w przypadku zdobycia uprawnień, w tym dodatkowej kategorii, co prawda nie trzeba ze sobą wozić prawa jazdy, ale z urzędu trzeba je odebrać. Bez tego jesteśmy traktowani jak osoba, która nie zdała egzaminu!

PODSUMOWANIE

Bez wątpienia łatwo jest stracić prawo jazdy, ale o wiele trudniej je odzyskać, szczególnie jeśli sąd wydał wyrok zakazu prowadzenia pojazdów na ponad rok – trzeba ponownie zdać egzamin. Jeśli mamy kilka kategorii, zwykle utrata uprawnień np. na auto osobowe uniemożliwia nam również prowadzenie pozostałych pojazdów, jeśli na te jest wymagane posiadanie prawa jazdy, aczkolwiek decyzją sądu mogą zostać zatrzymane tylko wybrane kategorie.