Serwis pod patronatem magazynu
Zgubiłeś lub ukradziono Ci dokumenty – np. dowód osobisty, prawo jazdy lub polisę OC? Bez paniki, w naszym kraju dokumenty kierowcy kontrolujący sprawdzi w systemach dostępnych zdalnie. Ale i tak powinieneś podjąć pewne kroki (i to możliwie jak najszybciej), bo inaczej możesz się narazić na poważne kłopoty.
Kradzież, zniszczenie, utrata takich dokumentów jak dowód osobisty, prawo jazdy, dowód rejestracyjny jest w praktycznym znaczeniu o wiele mniejszym problemem niż kilka lat temu.
W obecnym stanie prawnym kierowca podczas kontroli drogowej nie musi się nimi wylegitymować, policjanci mają do nich dostęp zdalnie, nie ma też obowiązku ich posiadania w czasie jazdy.
Nie zmienia to faktu, że utracone dokumenty należy odtworzyć, a przede wszystkim zastrzec w dostępnych systemach te stare. O tym, jak to zrobić, piszemy w dalszej części artykułu.
Wyrabianie wtórników to procedura praktycznie identyczna do uzyskiwania oryginalnych dokumentów. Należy składać wnioski do tych samych urzędów – lub, jeśli się np. przeprowadziliśmy, zgodnych z miejscem naszego zamieszkania – nie potrzeba meldunku, fakt ten potwierdza się oświadczeniem.
Termin załatwienia sprawy zależy od jej rodzaju. W przypadku czynności załatwianych w urzędach maksymalne okresy oczekiwania wyznaczone są w ogólnych przepisach, zwykle jednak sprawę udaje się załatwić od ręki (gdy dokument może być wystawiony na miejscu) lub szybciej, niż wynosi przyjęty limit (ale czekać trzeba, bo np. prawo jazdy lub tablice rejestracyjne zamawiane są poza urzędem).
Jeśli potrzebujemy duplikatu dokumentu wystawionego przez firmę (np. ubezpieczyciela lub zakład montujący LPG), terminy są umowne, co w praktyce oznacza „od ręki”. Podobnie jest z cenami, np. za wystawienie duplikatu świadectwa homologacji montażu firmy liczą sobie zwykle od 50 do 150 zł, wtórniki potwierdzenia zawarcia umowy OC otrzymuje się bezpłatnie (lub mamy je w mailu).
Uwaga, historia osobista. Sytuacja miała miejsce blisko 15 lat temu, skradziono mi portfel. 20 zł, kartę płatniczą, ale nie byłem pewny, czy miałem też ze sobą dowód osobisty, zatem zgłaszając to na policji, „na wszelki wypadek” dodałem i tę zgubę. Ostatecznie okazało się, że dowód jednak był bezpieczny w domu, zatem nie podejmowałem dalszych kroków w tej sprawie.
Minęło trochę czasu, założyłem działalność gospodarczą, ożeniłem się, przejeżdżałem granicę, kupiłem aparat fotograficzny na raty – wszystko to przy użyciu tego zgłoszonego jako skradziony dokumentu. Dopiero przy zmianie operatora telekomunikacyjnego kilka lat później pojawiły się problemy – dokument faktycznie został przez policję zastrzeżony, ale żadna z instytucji wcześniej tego nie wychwyciła. Mam nadzieję, że obecny system działa trochę lepiej.
To wszystko pokazuje, jak ważne jest dochowanie maksymalnej staranności i właściwe postępowanie, gdy utracimy najważniejsze dokumenty.
Jeszcze ważniejsze niż kiedyś, bo teraz dochodzi utrata czy kradzież danych internetowych. Dlatego tak ważne jest regularne zmienianie haseł czy unikanie podejrzanych linków w sieci.
Kradzież albo zgubienie dowodu osobistego, prawa jazdy, paszportu czy innego dokumentu tożsamości to bardzo poważny problem, mogący doprowadzić do szeregu trudnych do wyjaśnienia sytuacji z wykorzystaniem naszych danych do celów przestępczych. Kradzione dokumenty wykorzystywane są m.in. do wyłudzeń kredytów, kradzieży przedmiotów zakupionych z odroczonym terminem płatności lub pobranych z wypożyczalni oraz zawierania umów najmu w celu kradzieży wyposażenia. Dlatego pierwszym zadaniem jest ochrona naszych danych, aby sytuacja nie stała się o wiele gorsza.
W pierwszym kroku dobrze jest zastrzec dokumenty w systemie „Dokumenty zastrzeżone”. Ten projekt prowadzony przez Związek Banków Polskich to ogólnopolska baza milionów skradzionych i zagubionych dokumentów. Wystarczy zgłosić dokument w jednym banku, aby dane automatycznie przekazano do Centralnej Bazy Danych, a następnie rozesłano do wszystkich banków, operatorów telefonii komórkowych oraz tysięcy innych firm i instytucji korzystających z Systemu DZ – wszystko niemal w czasie rzeczywistym. Najłatwiej zrobić to osobiście w oddziale swojego banku. W wielu bankach można to zrobić również telefonicznie pod numerem 828 828 828. Bank dane automatycznie przekazuje do Centralnej Bazy Danych Systemu Dokumenty Zastrzeżone.
Policjant sobie poradzi
Od 1 października 2018 roku w Polsce nie musisz posiadać przy sobie dowodu rejestracyjnego ani polisy OC podczas kontroli drogowej. Od 5 grudnia 2020 roku nie trzeba ze sobą wozić prawa jazdy. Policja ma dostęp do Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK), gdzie może sprawdzić te dane. W razie kontroli w zasadzie nie ma już pytań o dokumenty, należy podać swoje dane, ewentualnie wyjaśnić policjantowi, że dokumenty zostały zgubione, co może się okazać ważne w sytuacjach awaryjnych.
Zamiast papierowych dokumentów możemy mieć ich cyfrowy substytut, obowiązujący (wyłącznie!) w naszym kraju na takich samych zasadach, co fizyczne oryginały. Trzeba tylko zarejestrować się w rządowej aplikacji mObywatel 2.0. Po zakończeniu szybkiej procedury wszystko trafi na nasz smartfon.
Podkreślmy: elektroniczny dowód rejestracyjny, prawo jazdy i potwierdzenie opłaty OC z aplikacji mObywatel są tak samo ważne jak fizyczne dokumenty. Wszystkie etapy procedury przechodzimy z poziomu aplikacji.
Zaczynamy od pobrania bezpłatnej aplikacji mObywatel 2.0. Jest ona dostępna na urządzenia z Androidem w wersji 7.0 lub z systemem iOS 15 (albo nowszymi). Dodajemy pierwszy dokument – jest to dowód osobisty (potrzebne jest potwierdzenie poprzez profil zaufany lub bankowość elektroniczn). Następnie możemy dodać kolejne dokumenty – mPrawo jazdy i Moje pojazdy (czyli swoje dowody rejestracyjne).
Rzeczywiste dokumenty są wymagane
Może to brzmi trochę dziwnie z uwagi na naszą narodową skromność, ale usługi elektroniczne mamy akurat na całkiem wysokim poziomie w porównaniu do innych krajów. Na dobrą sprawę po Polsce możemy poruszać się bez fizycznych dokumentów, ewentualnie możemy mieć je w aplikacji na komórkę. Łatwo więc zapomnieć o zabraniu papierowego dowodu rejestracyjnego, prawa jazdy czy polisy OC przy wyjazdach zagranicznych.
Nie ma żartów
Co innego zgubić dokumenty, a co innego utracić uprawnienia do poruszania się samochodem. Najbardziej restrykcyjne są przepisy dotyczące osób, które prowadzą pojazd, nie mając prawa jazdy, ponieważ sąd orzekł zakaz prowadzenia pojazdów, np. za jazdę po alkoholu, spowodowanie wypadku czy wcześniejszą jazdę mimo braku uprawnień, bądź po ich cofnięciu przez starostę (np. za niezgłoszenie się na egzamin sprawdzający kwalifikacje). W przypadku spotkania z drogówką nie pomogą żadne tłumaczenia. W policyjnej bazie danych istnieją wpisy dotyczące zakazów prowadzenia aut. Podczas kontroli na drodze wyjdzie to na jaw.
Po Polsce możemy jeździć bez fizycznych dokumentów. Ale gdy zorientujemy się, że nie możemy ich nigdzie znaleźć, należy zacząć działać szybko. Przede wszystkim trzeba je zastrzec – najlepiej w banku (systemy różnych instytucji zadziałają w tym przypadku spójnie), zgłosić sprawę na policję (zwłaszcza gdy doszło do kradzieży) oraz wyrobić wtórniki, na których będzie nowa data wystawienia dokumentu.
