Paliwo w oleju silnikowym – jeden z większych problemów współczesnych aut. Przyczyny, skutki, jak wykryć usterkę i jak zapobiegać

Granica między paliwem a olejem silnikowym jest bardzo cienka. Wyznaczają ją zazwyczaj trzy pierścienie tłokowe. Każdy ma zaledwie kilka milimetrów wysokości.

Ale jak to w ogóle możliwe, że paliwo miesza się z olejem, skoro powinno spalać się w cylindrze? Zjawisko jest złożone i ma kilka składowych.

Nieszczelności cylindrów w silniku

Pierwszy, i w zasadzie najważniejszy, jest fakt, że cylindry silnika nie są idealnie szczelne. Aby jednostka spalinowa mogła pracować i generować deklarowaną przez producenta moc, musi wykazywać określoną kompresję. Jest ona uzależniona od typu silnika. Rzadko kiedy, zwłaszcza w używanych jednostkach napędowych, kompresja okazuje się identyczna w każdym cylindrze. Orientacyjnie przyjmuje się, że różnice w kompresji rzędu 0,2-0,4 bara między poszczególnymi cylindrami nie stanowią poważniejszych powodów do zmartwień, ani nie skutkują nierównomierną pracą silnika.

Ściekanie paliwa po ściankach cylindrów

Kompresja nie jest identyczna podczas cyklu pracy silnika. Gdy jest on zimny, czynnikiem obniżającym kompresję mogą być większe luzy między nierozgrzanymi jeszcze elementami metalowymi, a z drugiej strony jednostka jest w stanie „doszczelnić się” gęstym olejem. Po rozruchu silnik często pracuje na wzbogaconej mieszance. Paliwo, które skropli się na zimnym ściankach cylindrów, może trafić do układu smarowania. Sprzyjają temu zwiększone luzy między elementami jednostki napędowej. Przy okazji zmywany jest film olejowy ze ścianek cylindrów, co przyspiesza ich niszczenie.

Problem zużytych wtryskiwaczy

Jeżeli dojdzie do awarii wtryskiwaczy, ilość paliwa trafiającego do cylindrów może być zbyt duża także w innych fazach pracy silnika. W przypadku diesli paliwo może być dozowane w znacznych ilościach także celowo. Powoduje to wzrost temperatury spalin, która jest niezbędna do wypalenia filtra DPF.

Obecnie programy serwisowania auta zakładają wymiany oleju co 20-30 tys. km. Jeżeli dojdzie do wymieszania go z paliwem, silnik przez dłuższy czas będzie pracował na szkodliwej mieszaninie.

Dlaczego paliwo w oleju szkodzi

Zadania i składy paliw oraz olejów różnią się istotnie. Mieszanie się tych dwóch cieczy powoduje spadek lepkości środka smarnego, a także może niszczyć zawarte w nim dodatki, których rolą jest zapewnienie maksymalnej ochrony.

Przyspieszone zużycie elementów 

Paliwo skraplające się na ściankach cylindrów wykazuje szkodliwe działanie od samego początku. Powoduje zmywanie filmu olejowego, co może powodować zarysowania na ściankach cylindrów (rzadziej na tłokach), a także przyśpieszać zużycie pierścieni tłokowych. Gdy paliwo trafi do oleju, zmniejsza jego lepkość. Innymi słowy mówiąc – film olejowy staje się bardziej podatny na spływanie czy obciążenia. Im dany element podlega większym ciśnieniom, tym będzie w mniejszym stopniu chroniony.

• Tendencja do skraplania się paliwa na ściankach cylindrów jest największa zimą, gdy mają one najniższą temperaturę, a cały silnik potrzebuje więcej czasu, by się rozgrzać. W celu zwiększenia ochrony silnika kolejną wymianę oleju w rzadko eksploatowanym aucie można tak zaplanować, by nastąpiła ona po zimie. 

Jakich silników dotyczy problem 

Zjawisko mieszania się paliwa z olejem dotyczy każdego silnika. W nowoczesnych jednostkach zjawisko jest nasilone. Za książkowy przykład mógłby robić silnik 4.4 V8 (N63) BMW. Jeżeli bezpośrednie wtryskiwacze ulegną awarii, to zaczynają podawać zbyt duże dawki paliwa, które zmywają film olejowy z cylindrów i mieszają się z olejem. Pogarsza to ochronę silnika i tylko przyspiesza niszczące procesy gładzi cylindrów.

• Paliwo w oleju najłatwiej wykryć poprzez test laboratoryjny, który wykaże spadek lepkości. Kto chciałby taniej sprawdzić, czy w oleju silnikowym znajduje się paliwo, może nanieść kroplę środka smarnego na bibułę filtracyjną – paliwo tworzy charakterystyczną, żółtawą aureolę wokół ciemniejszej kropli oleju.
  
  
• Zapach paliwa (zwłaszcza benzyny) jest na tyle charakterystyczny, że poczujemy go po odkręceniu korka wlewu oleju. 

Pasek rozrządu i uszczelnienia 

Elementy silnika są projektowane z myślą o pracy w konkretnych warunkach. Mają pewną tolerancję, ale wszystkiego nie zniosą. Nie należy więc oczekiwać, że uszczelnienia układu smarowania zniosą długotrwały kontakt z dużymi ilościami paliwa – zwłaszcza benzyny. Ostatnie kilkanaście lat upłynęło pod znakiem popularyzacji pracujących w oleju pasków rozrządu. W założeniach konstruktorów miały one być żywotne. Niestety życie napisało inny scenariusz – cierpią portfele kierowców.

• Jazda na krótkich odcinkach, która powoduje przedostawanie się dużych ilości paliwa do oleju okazała się problemem w silnikach PureTech. Mimo że w 2013 r. Continental opracował wzmocniony pasek olejowy, zjawisko jego łuszczenia się nie zostało całkowicie wyeliminowane. W przypadku aut używanych wyłącznie na krótkich, miejskich trasach serwisy zalecają wymiany oleju co 10 tys. km, by zmniejszyć kontakt tworzywa paska z paliwem.

Benzyna w oleju silnikowym

Najgorszym z możliwych scenariuszy jest mieszanie się benzyny z olejem. Dlaczego? Skoro benzyny można użyć do zmycia plamy z oleju, to łatwo sobie wyobrazić, jak negatywne zjawiska muszą zachodzić wewnątrz silnika.

Przyczyny 

Obecnie wiele silników ma bezpośredni wtrysk. Podawanie benzyny pod wysokim ciśnieniem bezpośrednio do cylindrów sprawia, że jego krople mogą łatwo mieć kontakt z ich zimnymi ściankami i skraplać się na nich. Zwiększone porcje benzyny służą też do chłodzenia komór spalania.  

• Zużycie wtryskiwaczy: pośrednie wtryskiwacze były praktycznie niezniszczalne. Bezpośrednie są wrażliwe na zanieczyszczenia w paliwie i osady pojawiające się od strony cylindrów. Po 150 tys. km bezpośredni wtryskiwacz może nie być idealnie szczelny.

Skutki 

Benzyna pogarsza parametry oleju. Zmniejszone właściwości smarne skutkują przyspieszonym zużyciem różnych elementów silnika. Awaria rzadko kiedy następuje nagle. To raczej długi proces, który powoduje jednak wiele różnych szkód.

• Awarie rozrządu: krótkie życie łańcuchów czy wytarcie krzywek wałków rozrządu można łączyć z paliwem w oleju.

Zapobieganie 

Zwłaszcza jeżeli auto jest używane na kilkukilometrowych odcinkach, wymiany oleju co 20-30 tys. km nie są wskazane. Dla dobra silnika lepiej wykonywać je co 10-15 tys. km.

• Naturalne odparowanie: teoretycznie silnik sam powinien oczyszczać olej z paliwa – pod wpływem temperatury jego opary poprzez odmę trafiają do komór spalania. Proces wymaga jednak czasu.

Olej napędowy w oleju silnikowym

Mimo że z nazwy mamy do czynienia z dwoma olejami, to dobre właściwości smarne, a przez to ochronne metalowych elementów wykazuje olej silnikowy. Mieszanie się paliwa powoduje obniżenie parametrów oleju, a przez to zmniejszenie ochrony silnika. Jeżeli auto jest użytkowane w warunkach sprzyjających temu zjawisku, to olej warto często wymieniać.

Przyczyny 

W nowoczesnych silnikach Diesla paliwo trafia do oleju głównie za sprawą procedury regeneracji DPF i zwiększonych w jej trakcie porcji paliwa. Jeżeli kierowca nieświadomie przerwie proces – będzie on ponowiony.

• Lejące wtryskiwacze: w starszych dieslach winę za przedostawanie się paliwa do oleju ponoszą zużyte wtryskiwacze, które dawkują zbyt duże porcje oleju napędowego. 

Skutki 

Scenariusz i efekty zjawiska są takie same, jak w silniku benzynowym – paliwo po cylindrach trafia do układu smarowania. 

• Podnoszący się stan oleju: użytkownicy diesli z DPF-em nierzadko obserwują „podnoszenie się” stanu oleju. W skrajnej sytuacji nadmiar oleju może spowodować „rozbieganie się” silnika wysokoprężnego.

Zapobieganie 

Proces wypalania sadzy nie powinien być przerywany. W niektórych autach można zamontować moduły, które diodą informują o trwającej regeneracji DPF-u.

• Sprawdzenie auta: w starszych samochodach warto zlecić kontrolę stanu wtryskiwaczy. Tym bardziej że nieprawidłowe dawki skutkują też nierównomiernością pracy, która obciąża dwumasowe koło zamachowe.